თხრობაში ქანაანელი დედაკაცის შესახებ (მათე 15, 22-28 ვხედავთ, რომ ქრისტე (უკიდურეს შემთხვევაში, დასაწყისში) უარს ამბობს, გამოეპასუხოს ვედრებას; ესაა ნიმუში ლოცვისა, რომელიც აღძრულია უკიდურესად მძიმე გამოცდით. ქალი ითხოვს რაღაც სრულიად სამართლიანს; ის მოდის სრული რწმენით და არც კი ამბობს „თუ შეგიძლია“; ის უბრალოდ, მოდის და დარწმუნებულია, რომ ქრისტეს შეუძლია, რომ ის მოისურვებს და მისი შვილი განიკურნება. მთელ ამ რწმენაზე კი იღებს პასუხს – „არა“. არა ის, რომ ლოცვა უღირსი იყო ან არასაკმარისი რწმენა ჰქონდა, უბრალოდ, მთხოვნელი იმ ადამიანთაგან არ იყო, რომლებთანაც ქრისტე მოვიდა: ქრისტე მოვიდა ებრაელებისთვის, ქალი კი წარმართი იყო; მაცხოვარი მისთვის არ მოსულა. მაგრამ ქალი დაჟინებით მოითხოვდა და ეუბნებოდა:
–დიახ, მე იმათგანი არ ვარ, მაგრამ ძაღლებიც ხომ ჭამენ ბატონის მაგიდიდან გადმოცვენილ ნამცეცებს.
და ის იდგა, ღვთის სიყვარულისა სწამდა, მიუხედავად იმისა, რას ეუბნებოდა ღმერთი, სწამდა ისეთი მორჩილებით, მაცხოვრის დასკვნების საწინააღმდეგოდ. ის არც კი ევედრებოდა ღვთის სიყვარულს, ის მხოლოდ იმოწმებდა მის გამოვლინებას ყოველდღიურ ცხოვრებაში: არ მაქვს უფლება მთლიან პურზე, მხოლოდ ცოტაოდენი ნამცეცი მომეცი… ქრისტეს მკვეთრმა და კატეგორიულმა უარმა მისი რწმენა გამოსცადა და მისი ლოცვა შესრულდა.
რაოდენ ხშირად ვევედრებით უფალს და ვეუბნებით: „ღმერთო, თუ… თუ შენთვის სათნოა… თუ შეგიძლია…, მსგავსად იმ მამისა, რომელმაც ქრისტეს უთხრა:
– შენმა მოწაფეებმა ჩემი ვაჟის განკურნება ვერ შეძლეს, მაგრამ თუ რაიმეს გაკეთება ძალგიძს, გააკეთე.
ქრისტემ ამაზე სხვა „თუ“-თი უპასუხა:
-„უკუეთუ ძალ-გიც რწმუნებად, ყოველივე შესაძლებელ არს მორწმუნისა“.
მაშინ კაცმა უთხრა: „მრწამს, შემეწიე ურწმუნოებასა ჩემსა“ (იხ. მარკ. 9, 22-24). ერთი „თუ“ დამოკიდებულია მეორეზე, რამეთუ სადაც რწმენა არაა, იქ არც ღვთისთვისაა შესაძლებელი კონკრეტულ სიტუაციაში შესვლა. ის ფაქტი, რომ ადამიანი ღმერთს მიმართავს, უკვე თითქოს მიუთითებს მის რწმენაზე; მაგრამ ასე მხოლოდ განსაზღვრულ ხარისხამდეა; ჩვენ ერთდროულად გვწამს და თან არ გვწამს; რწმენაც გამოავლენს თავის საზომს საკუთარი ეჭვების გადასალახავად. როდესაც ვამბობთ: „დიახ, ეჭვი მეპარება, მაგრამ ღვთის სიყვარულისა უფრო მეტად მწამს, ვიდრე საკუთარი ეჭვებისა,“ – მაშინ ღმერთს მოქმედების შესაძლებლობა უჩნდება. მაგრამ თუ ჩვენი რწმენა ცხოვრობს სჯულით და არა მადლით, თუ გვწამს, რომ სამყარო ისეთია, როგორც ჩვენ მას ვიცნობთ, მისი მექანიკური კანონებით (ეს მანქანაა, რამეთუ ღმერთმა მოისურვა, რომ ის ყოფილიყო სხვა არაფერი, თუ არა მანქანა), მაშინ ღმერთის ადგილი არაა. თუმცაღა გამოცდილება გულისა, თანამედროვე მეცნიერების მსგავსად, გვასწავლის, რომ არ არსებობს ისეთი საგანი (აბსოლუტური კანონის მსგავსად), რომლისაც ადამიანებს XX საუკუნეში სწამდათ. ყოველთვის, კი რწმენით კვლავ ჩნდება შესაძლებლობა სასუფევლის კანონების ამოქმედებისთვის, ღმერთს კი ძალუძს, განსაზღვრულ სიტუაციაში შევიდეს თავისი სიბრძნით, ბოროტების სიკეთედ ქცევის შესაძლებლობით, თუმცა კი, ამასთან ერთად, მთელ სამყაროს თავდაყირა არ აყენებს. ჩვენი „თუ“ მიემართება არა იმდენად ღვთის ძალას, რამდენადაც მის სიყვარულსა და ზრუნვას ჩვენზე; პასუხი – „თუ შეგიძლია, ჩემი სიყვარული ირწმუნო, ყოველივე შესაძლებელია“, – ნიშნავს, რომ სასწაული ვერ მოხდება, თუ ცათა სასუფეველი არ თანამყოფობს, თუნდაც მხოლოდ დასაწყისში.
სასწაული დაცემული სამყაროს კანონის დარღვევა როდია, არამედ ღვთის სასუფევლის კანონთა აღდგენაა; სასწაული მაშინ ხდება, თუ გვწამს, რომ კანონი დამოკიდებულია არა ღვთის ძალაზე, არამედ მის სიყვარულზე. თუნდაც ვიცოდეთ, რომ ღმერთი ყოვლისშემძლეა, სანამ ვფიქრობთ, რომ მას ჩვენთვის არ სცალია, სასწაული შეუძლებელია; ამ შემთხვევაში სასწაულის აღსრულება იქნებოდა ღვთის ძალადობა ჩვენს ნებაზე; უფალი კი ამას არ აკეთებს, რამეთუ მისი სამყაროსთან (თუნდაც დაცემულთან) დამოკიდებულების საფუძველშივე ჩადებულია აბსოლუტური პატივისცემა ადამიანის თავისუფლებისა და კანონებისადმი. მომენტი, როდესაც ვამბობთ: „მწამს და სწორედ ამიტომაც მოგმართავ შენ“, ნიშნავს: „მწამს, რომ შენ ამას მოისურვებ, რომ შენში არის სიყვარული, რომ შენ მართლაც ზრუნავ თითოეულ კერძო შემთხვევაზე“. როდესაც რწმენის ეს მარცვალი არსებობს, სწორი დამოკიდებულებები მყარდება და მაშინ სასწაული შესაძლებელი ხდება.
გარდა ასეთი „თუ“-სი, რომლებიც ღვთის სიყვარულში ჩვენი ეჭვით იშვება და ამიტომაც არასწორია, არსებობს კიდევ სავსებით კანონიერი დამოკიდებულება „თუ“-სი. ჩვენ შეგვიძლია, ვთქვათ: „მე ამას ვითხოვ, თუ ეს შენს ნებას შეესაბამება, და თუ ეს იქნება სასიკეთოდ, ანდა თუ ამის თხოვნისას ჩემში იდუმალი მზაკვრული აზრი არ არის“ და ა. შ. ყველა ეს „თუ“ სწორედაც რომ კანონიერია, რადგან საკუთარი თავისადმი უნდობლობას ამოწმებენ; ნებისმიერი თხოვნითი ლოცვაც ასეთი „თუ“-ს თანხლებით უნდა აღესრულებოდეს.
რამდენადაც ეკლესია დროსა და სივრცეში ქრისტეს მყოფობის გაგრძელებაა, თითოეული ქრისტიანული ლოცვა ქრისტეს ლოცვა უნდა იყოს, თუმცა კი ეს ვარაუდობს გულის ისეთ სიწრფელეს, როგორიც ჩვენ არ გვაქვს. ეკლესიის ლოცვები ქრისტეს ლოცვებია, განსაკუთრებით ევქარისტიული კანონი, რომელიც მთლიანად ქრისტეს ლოცვაა; მაგრამ ნებისმიერი სხვა ლოცვა, რომელშიც კონკრეტულ სიტუაციასთან დაკავშირებულ რაიმეს ვითხოვთ, მუდამ დაფუძნებულია ასეთ „თუ“- ზე. ჩვენ, უმეტეს შემთხვევაში, არ ვიცით, რაზე ილოცებდა მოცემულ სიტუაციაში ქრისტე; ამიტომ ვამატებთ „თუ“-ს, რომელიც ნიშნავს, რომ, რამდენადაც დანახვა ძალგვიძს, იმდენადვე ვიცით ღვთის ნება; ვისურვებდით, რომ უფლის ნების აღსასრულებლად სწორედ ეს მომხდარიყო. მაგრამ „თუ“ ნიშნავს აგრეთვე: „მე ამ სიტყვებში გადმოვცემ საკუთარ სურვილს, რათა ყველაზე უკეთესი მოხდეს; ამიტომაც შენ (უფალო) შეგიძლია, ჩემი ეს თხოვნა ისე შეცვალო, როგორც გსურს, მიიღო ჩემი ზრახვა, ჩემი სურვილი, რათა აღსრულდეს ნება შენი, თუნდაც მე მას უგუნურად გამოვხატავდე, როგორი სახით ვისურვებდი მის აღსრულებას“ (ის. რომ. 8, 26). როდესაც, მაგალითად, ვინმეს გამოჯანმრთელებაზე ან მოგზაურობიდან რაიმე მიზეზით (რომელიც არსებითად გვეჩვენება) განსაზღვრულ დროში დაბრუნებისთვის ვლოცულობთ, ჩვენი ჭეშმარიტი ზრახვა ამ ადამიანის სიკეთეა; მაგრამ ამასთან დაკავშირებით ნათელხილვა არ გვაქვს და შესაძლოა, ჩვენი გაანგარიშებები და გეგმები არასწორი იყოს „თუ“ ნიშნავს: „იმდენად, რამდენადაც შემიძლია განსჯა იმის ეს არის სწორი, დაე, ასე იყოს; მაგრამ თუ ეცდები, მაშინ ჩემს სიტყვას კი ნუ მიიღებ, არამედ ჩემს ზრახვას.“ ოპტის უდაბნის ბერი ამბროსი ისეთი მჭვრეტელი იყო, რომ ადამიანისთვის ჭეშმარიტად სასარგებლოს ხედავდა. ერთხელ მონასტრის ხატმწერმა დიდი რაოდენობის თანხა მიიღო და შინ გამგზავრებას აპირებდა. სავარაუდოდ, ის ლოცულობდა, დაუყოვნებლივ გამგზავრებულიყო; მაგრამ ბერი შეგნებულად აყოვნებდა მხატვარს სამი დღის განმავლობაში და ამით მისი სიცოცხლე გადაარჩინა, რადგან ერთმა მუშამ მისი მოკვლა და გაძრცვა დააპირა. როდესაც ის, ბოლოს და ბოლოს, გაემგზავრა, ბოროტმოქმედი უკვე თავის საფარში აღარ იყო და ხატმწერმა მხოლოდ მრავალი წლის შემდეგ შეიტყო, რა საფრთხისგან იხსნა ბერმა.
ზოგჯერ ვლოცულობთ ადამიანისთვის, რომელიც გვიყვარს და რომელსაც რაღაც უჭირს, ჩვენ კი მისი დახმარება არ შეგვიძლია. ძალზე ხშირად არ ვიცით, კერძოდ, რა არის საჭირო, დასახმარებლად სიტყვებს ვერ ვპოულობთ, თვით ყველაზე საყვარელი ადამიანისთვისაც კი. ზოგჯერ ვიცით, რომ ვერაფერს გავაკეთებთ, გარდა იმისა, რომ დავდუმდეთ, თუმცა კი მზად ვართ. დასახმარებლად სიცოცხლეც კი გავიღოთ. სულის ასეთ მდგომარეობაში შეგვიძლია, მივმართოთ ღმერთს, ყოველივე მას მივუძღვნათ და ვუთხრათ:
–ღმერთო, შენ უწყი ყოველი და შენი სიყვარული სრულყოფილია. შენს ხელში აიღე ეს სიცოცხლე, ჰქმენ ის, რაც ესოდენ მწყურია, მაგრამ თავად არ ძალმიძს.
რამდენადაც ლოცვა თავდებობაა, ჩვენ არ შეგვიძლია, ჭეშმარიტად ვილოცოთ მათთვის, ვისი დახმარებისთვისაც თავად არ ვართ მზად. ესაიას კვალდაკვალ, მზად უნდა ვიყოთ უფლის სიტყვების მოსასმენად: „ვინ მივავლინო ვინ გაგვეგზავნება” და მივუგო: „აჰა, მიმავლინე.“ (ესაია 6, 8).
წყარო: წიგნი – ლოცვის სკოლა ნაწილი I
