შესავალი
სტატიაში, პიროვნების ღვთისმეტყველური გაგების პრიზმაშია განხილული პარადოქსული შეთანაწყობა: ისიხიისა და სოციუმისა(საზოგადოებისა), მდუმარებისა და ურთიერთობისა, ინდივიდისა და საზოგადოებისა. ქრისტიანი ასკეტი- ისიქასტი მუდამ ერთარს და სამპიროვან ღმერთთან ცოცხალი და პიროვნული ურთიერთობის აღდგენისკენ მიისწრაფის; ეს ურთიერთობა-კი ქრისტესთან ბუნებრივ-იპოსტასურ ურთიერთობაზე ფოკუსირებული ლოცვით არის შესაძლებელი.
სულიერი სრულყოფილების მოპოვებისთვის გაწეული ღვაწლის პროცესში ლოცვის გამოცდილებას ვღებულობთ. ეს უკანასკნელი, ყოვლადწმინდა სამების წევრებთან პიროვნული ურთიერთობისა და ადამიანების მიმართ თანამგრძნობელურ-გულშემატკივლური თანაგანცდის მოპოვების აუცილებელი პირობაა.
გამორჩეულ ისიხასტ-მოღვაწეთა ცხოვრებისეული გამოცდილება ადასტურებს, რომ ადამიანთა საზოგადოების ქრისტიანულად გარდაქმნისთვის(ფერისცვალებისთვის) აუცილებელია ისიქაზმისა და სოციალური ღვაწლის(ანუ სოციუმთან ურთიერთობის) სინთეზი. დღევანდელი პოსტმოდერნისტული საზოგადოება ტკბობისა და მოთხოვნილებების მაქსიმალურად დაკმაყოფილების ფსევდოკულტურით ხასიათდება. ამგვარი ცხოვრების წესი მათ აკარგვინებს ადამიანის პიროვნული განვითარების სწორ მიმართულებას. ეს საშიში რეალოიბაა, რომლის გამოც, როგორც ეკლესიის, ისე საზოგადოებისთვის პრაქტიკულად აქტუალური გახდა ქრისტიანული ისიხიის კარგად გააზრება; აგრეთვე, ანტიპოსტმოდერნისტული ქრისტიანული პედაგოგიკის განვითარება.
ისიხია და სოციუმი, მდუმარება და ურთიერთობა
ისხია ძველბერძნული სიტყვაა და ნიშნავს სიმშვიდეს, სიჩუმეს, მოსვენებულ ყოფას, მშვიდ ურთიერთობას, დუმილს. ქრისტიანული ასკეტური ტრადიციის თანახმად, ისიქაზმი მიზნად ისახავს თავის დაღწევას არა იმდენად ფიზიკური საქმიანობისგან, ფუსფუსისა და მრავალგვარი საზრუნავებისგან (თუმცა, ასკეზის პირველსაწყის ეტაპზე მათგან თავშეკავებაც მნიშვნელოვანია), რამდენადაც, გულისთქმათა აბოხის, მშფოთვარე აზრების, წარმოდგენებისა და გულისსიტყვებისაგან განთავისუფლებას. ეს უკანასკნელნი, ანუ უკეთური გულისთქმები, ადამის ცოდვით დაცემის შემდეგ მისგან მემკვიდრეობით მივიღეთ.
წამოყენებული პრობლემის პარადოქსულობა აშკარაა: თანამედროვე სოციუმის რიგითი წევრისთვის რანაირად შეიძლება ისიხაზმი აქტუალური გახდეს? პრაქტიკული თვალთახედვით ერთმანეთს როგორ უნდა შეუთავსოს საერო ცხოვრება და ისიხიის პირობები, ანუ მდუმარება, ღმერთთან ლოცვითი ურთიერთობა, თვითშემეცნებისა და პიროვნული გადარჩენისთვის იდუმალი ლოცვა, მახარებლის მოწოდება: “შევედ საუნჯესა შენსა და დახშე კარი და ილოცე…“(მათე 6.6.)? ერში, უწყვეტ და ათასგვარ ადამიანურ ურთიერთობათა გარემოში მცხოვრები ქრისტიანისთვის რამდენად შესაძლებელია, ან საერთოდ, არის-კი საჭირო ისიხასტური მეთოდები? შეიძლება, თუ არა ისიხაზმს სხვა სახის პრაქტიკული სარგებელიც მივაკუთვნოთ, გარდა იმ საყოველთაოდ აღიარებული შეხედულებისა, რომლის თანახმადაც, თანამედროვე ადამიანთა გაგებით, ეს არის სულიერად განყენებული (იქნებ აბსტრაქტულიც-კი) ლოცვა, რომელიც განმარტოებულად აღევლინება მთელი კაცობრიობისთვის და ზოგადად- სამყაროსთვის?
ვერ ვიტყვით, რომ თანამედროვე საზოგადოებისთვის აშკარა და გასაგებია ამ შეკითხვათა პასუხები, მაგრამ, რადგან ქრისტიანულ გამოცხადებით ჭეშმარიტებას ანტინომიურობა ახასიათებს (ანტინომია ბერძნული სიტყვაა და ნიშნავს წინააღმდეგობას ორ ურთიერთგამომრიცხავ დებულებას შორის, რომლებიც ცალ-ცალკე თანაბრად ჭეშმარიტად ითვლება), ნაჩქარევი დასკვნების გამოტანა მაინც არ ღირს. შევეცადოთ და მართლმადიდებლური პოზიციიდან ყურადღებით დავაკვირდეთ პარადოქსულ (თითქოს ერთმანეთის გამომრიცხავ) თანაფარდობას შემდეგ ცნებეს შორის: მდუმარება-ურთიერთობა, საუბარი-მოსმენა, ინდივიდი-საზოგადოება.
ოქსფორდელი ღვთისმეტყველი კალისტო (უერა) ბრძანებს: „ადამიანთა პირად ურთიერთობას შეუჩერებლად საუბარი და შეკითხვები ვერ გააღრმავებს. პირიქით, რაც უფრო კარგად ვიცნობთ და რაც ურო მეტად გვიყვარს ერთმანეთი, მით უფრო ზედმეტია ჭარბსიტყვაობა.“ განავრცობს-რა თავის დაკვირვებას, იგი ამტკიცებს, რომ ღმერთთან ადამიანის პირადი ურთიერთობაც ამავე პრინციპს ეფუძნება.
დუმილისა და ურთიერთობის ანტინომიას, ანუ იმის შესაძლებლობასა და აუცილებლობასაც-კი, რომ ჩვენს ადამიანურ ურთიერთობებში სიჩუმისთვისაც გამოვნახოთ ადგილი და ერთგვარი მდუმარებაც შევძლოთ, ღრმად ღვთისმეტყველური სარჩული აქვს. წმ. ეგნატე ღმერთშემოსილი, ეფესელებისადმი მიმართვაში ამბობს: „ ის, ვინც ქრისტეს სიტყვას დაეუფლა, მისი დუმილის მოსმენასაც შეძლებს; გახდება იმდენად სრულყოფილი, რომ მისი საუბარი მოქმედებას გაუტოლდება, ხოლო დუმილი – შემეცნებას“.
ვ.ნ. ლოსსკის აზრით ქრისტე – პიროვნულად, როგორც მამაღმერთის სიტყვის ხორცშესხმა, არის ღვთაებრივი გამოცხადების საფუძველი, ხოლო ქრისტეს ეკლესიაში სულიწმინდის ცოცხალი, პიროვნული თანაარსებობა არის საფუძველი ადამიანთა უნარებისა: „ მოისმინონ, აღიქვან, შეიმეცნონ გამოცხადებითი ჭეშმარიტებისთვის დამახასიათებელი ნათლით და არა ადამიანური გონებისთვის დამახასიათებელი და გასაგები ბუნებრივი სინათლით“. სწორედ სულიწმინდის მოქმედება წარმოადგენს ჭეშმარიტი გნოსისის (ცოდნის, შემეცნების) პირობას და ქრისტიანის ცნობიერებაში ჩაღვრილ გამოცხადებითი ჭეშმარიტების ნათელს ედრება“.
მამაღმერთის მოწყალებით, როცა მორწმუნის სულში ქრისტე საუბრობს, მაშინ სულიწმინდა, უტყვად, მდუმარედ შეეწევა, რომ ადამიანი მოსმენილის არსს ჩასწვდეს. თუ ქრიტე დუმს, მაშინ იდუმალ საუბრობს სული, ის განუმარტავს და ეხმარება მოსმენილის ათვისებაში. ამგვარად გამჟღავნდება სათმრთო გამოცხადების პრინციპული, ტრინიტარულ-პიროვნული სტრუქტურა და ურთიერთსაუბარი, და შესაბამისად – ღვთის შემეცნება და ადამიანური თვითშემეცნება.
საუბარი და დუმილი ერთმანეთს განაპირობებენ და ავსებენ. გამოდის, რომ პრინციპულად არასწორია სოციალური ცხოვრებისთვის დამახასიათებელ აქტიურ ურთიერთობებთან ისიქასტური სიმშვიდისა და მდუმარების რადიკალური დაპირისპირება. არათუ შესაძლებელი, არამედ, უაღრესად აუცილებელია გზების მოძიება იმისთვის, რომ მოხდეს მშფოთვარე და დაუსრულებელი სიძნელეებით სავსე საერო ცხოვრებისა და შინაგანი სიმშვიდისა და ღვთის ნების შეცნობის მაძიებელი ისიხაზმის ქრისტიანული, მაქსიმალურად ჰარმონიული სინთეზი.
ისიხაზმი და პიროვნების ღვთისმეტყველება
ქრისტიანული თვალთახედვით, პიროვნების ახლებურად გააზრებული, ღვთისმეტყველური გაგება, მრავალი ანთროპოლოგიური საკითხის გადაჭრის გასაღებია. ამგვარი ხედვა საზოგდოების განვითარების საქმეში ისიქაზმის მნიშვნელობის შესაფასებლადაც გამოგვადგება. ისიხიისა და სოციუმის ზედაპირული დაპირისპირებითაც აშკარაა, რომ მას „ერთის“ და „მრავლის“ ურთიერთდაპირისპირებულობასთან ბევრი საერთო აქვს. ამ უკანასკნელთა (ერთის და ბევრის) ურთიერთშეუთავსებლობის საკითხი რევოლუციურად გადაიჭრება, თუკი გამოვიყენებთ პიროვნების (იპოსტასის) იმ საღვთისმეტყველო გაგებას, რომელიც ქრისტიანული ანთროპოლოგიისა და ღვთისმეტყველებისთვის არის დამახასიათებელი.
ქრისტიანი ასკეტი-ისიქასტის მიზანი სამერთიან ღმერთსა და ადამიანს შორის ცოცხალი, პიროვნული ურთიერთობის აღდგენაა და არა ბუდისტური ნირვანის თავდავიწყებაში პიროვნულობის დაკარგვისკენ სწრაფვა, თავისი არსით ჩამქრალ სანთელს რომ ედრება. გულისთქმებისგან გათავისუფლების, სულიერი სიმშვიდისა და განღმრთობისთვის ქრისტიანის მიერ გაწეული ღვაწლი სულაც რ ნიშნავს პიროვნული არსის დამცრობას, ან, მითუმეტეს – გაქრობას; არამედ, ის სულიერ ცხოვრებაში წინსვლის საშუალებაა: ქრისტესთან და მისი მეშვეობით ყოვლადწმინდა სამების დანარჩენ წევრებთან – მამასთან და სულიწმინდასთან, მოღვაწის მიერ ცოცხალი პიროვნული ურთიერთობისკენ სწრაფვის წყალობით უმჯობესდება ადამიანის პირადი ცხოვრების ხარისხი, განღმრთობისთვის შრომა უფრო ღრმა და შედეგიანი ხდება.
მიტროპოლიტ კალისტოს თანახმად: „ჩვენს შიგნით, რაც უფრო ღრმად აღესრულება ლოცვა, მით უფრო მჭიდროდ ვუერთდებით მამას, ძესა და სულიწმინდას შორის არსებული სიყვარულის უსასრულო წრებრუნვას“. ისიქასტი ქრისტიანის პიროვნული „ქრისტეშმოსილობისა“ და „სამებისადმი მსგავსების“ ზრდის კვალდაკვალ, სულ უფრო ღრმავდება მისი პირადი ურთიერთობა პიროვნულად ღმერთს მიმსგავსებულ სხვა ადამიანებთან-როგორც რიგითებთან, ისე წმინდანებთან, ღვთისმშობელთან, ანგელოზებთან და ზოგადად, ხელქმნილ სამყაროსთან. შეიძლება პარადოქსულად მოგეჩვენოთ ის ფაქტი, რომ ქრისტიან-ისიქსტზე ღრმა, ინტენსიური და შედეგიანი ურთიერთობა არავის აქვს არც კაცობრიობასთან და არც-ზოგადად სამყაროსთან. ამის დამამტკიცებელი მაგალითები უთვალავია ქრისტეს ეკლესიაში.
ამრიგად, ისიქასტის განმარტოება, საერო ცხოვრების ამაოებისგან განდგომა თავის არსებაში ჩაკეტვასა და სხვებთან ურთიერთობის შეწყვეტას კი არ გულისხმობს, არამედ, ამ ურთიერთობის თვისებრივად უფრო მაღალ დონეზე აყვანას ნიშნავს. ყოვლადწმინდა სამებისადმი მიმსაგავსება მას ძალას აძლევს, რომ ეს უნიკალურობა უფრო დახვეწოს, შინაგანად გარდაიქმნას, დანარჩენი კაცობრიობისადმი აქტიურად წარმოაჩინოს ქრისტიანული თვისებები და ყოვლადწმინდა სამებასთან თანაზიარმა ყველა ურთიერთობა ამ საძირკველზე დააშენოს. ისიქასტის პიროვნული ქრისტეშემოსილობა ორმხრივ პროცესს გულისხმობს: ერთის მხრივ, ქრისტიანი მოღვაწე პირადი ცხოვრების წესით მოზიდავს ხელთუქმნელ ღვთაებრივ ენერგიებს, ღებულობს, ითვისებს და „გაიპიროვნებს“ მათ, რის გამოც მისი შინაგანი ადამიანური ძალები და ენერგია უფრო ჰარმონიული ხდება. ღირსი იუსტინე (პოპოვიჩი) აკეთებს-რა ღირსი მამის-მაკარი ეგვიპტელის ნათქვამის პერიფრაზირებას, ამბობს, რომ „ხელთუქმნელი ენერგია თანდათანობით შეაღწევს ადამიანის ბუნებაში, ჩასწვდება მის პიროვნულ არსს და თავადვე ხდება მისი ბუნება, ანუ აავსებს და გაჟღენთავს ღვთაებრივი არსით“. მეორეს მხრივ, წარმოიქმნება ისიხასტი მოღვაწის პიროვნულ უნართა ისეთი (სინთეტიური) ნაკრები, რითიც მას შეუძლია ჩაწვდეს და გაიგოს სულ უფრო მეტი ადამიანის ყოფითი საზრუნავი, პრობლემები და ამაში ის ზოგადსაკაცობრიო დროსა და სივრცეში შეზღუდული აღარ არის.
ამრიგად, შინაგან ძალთა და პიროვნულ უნართა გააქტიურებისა და ჰარმონიზაციის სინერგიულ პროცესში მონაწილეობით, აგრეთვე პიროვნულ სინთეტიურ უნარ-შესაძლებლობათა განვითარებით, ასკეტი-ისიხსატი ‘სრულ კაცად“ გარდაიქმნება (ღირსი იუსტინე პოპოვიჩი) და ადამიანთა განკურნებისა და განმანათლებლობის უნარი ეძლევა.
ლოცვა თავისთვის და ლოცვა სხვებისთვის, როგორც პიროვნული ფენომენი (მოვლენა)
ასკეტი ქრისტიანისთვის ლოცვა იგივეა რაც სუნთქვა. ამის მიზეზი მხოლოდ ის პიროვნულ-ადამიანური სიყვარულია, რომელსაც ის პიროვნული ღმერთისადმი აღავლენს და აგრეთვე-სიყვარული იმ პიროვნებებისა, ვისთვისაც ეს ლოცვა აღევლინება. შემთხვევითი სულაც არ არის ის ფაქტი, რომ საეკლესიო ლოცვების პრაქტიკაში, განსაკუთრებული სიხშირით იყენებენ დავით წინასწარმეტყველის ფსალმუნებს; ისინი ხომ უფლისა და მისდამი მლოცველის ურთიერთობის ჰიპოსტსურ-ბუნებითი „ვიბრაციებით“ არის განმსჭვალული.
ასკეტურ ცხოვრებაში იესუს ლოცვის მიმართ გამორჩეული ყურადღებაც იმითაა გამოწვეული, რომ ეს ლოცვა განსაკუთრებულად არის ფოკუსირებული განკაცებული ღმერთისადმი ჰიპოსტასურ-ბუნებრივ ურთიერთობებზე. იესუს ლოცვის ტევადი ტრინიტარული და ქრისტოლოგიური სტრუქტურა ღვთისმეტყველურად გვაგებინებს, თუ რატომ მაინცდამაინც ის გავრცელდა ქრისტიანულ ისიქტურ პრაქტიკაში. როცა მოვუხმობთ ქრისტეს-როგორც ღმერთს და იმავდროულად -ღმერთის ძეს, მას ადამიანური სახელით „იესოთი“ მივმართავთ; ამით ვაღიარებთ მის ორბუნებოვნებას და ერთპიროვნულობას; ამავდროულად ვიხსენებთ მამა-ღმერთს, რომელმაც ჩვენს გამოსახსნელად მხოლოდშობილი ძე გაიმეტა და ვაღიარებთ სულიწმინდის თანაარსებობას, რომლის წყალობითაც ქრისტეს აღმსარებლობის ნიჭი მოგვეცა.
ისიხსატი, სულიერი სრულყოფის კვალდაკვალ იძენს ლოცვის გამოცდილებას. მის ლოცვას თან ახლავს წმინდა სამების ყველა ჰიპოსტასის მიმართ პიროვნული გამოცდილება. აგრეთვე, ადამიანების მიმართ პიროვნული თანაგანცდები. აქ აუცილებლად უნდა აღვნიშნოთ ჩვენი თანამედროვე ღირსი მამის, პორფირე კავსოკალიველის შეხედულება. იგი ამბობს რომ „იესოს ლოცვაში“ ნათქვამ „შემიწყალე მე“-ში გულისხმობს ყველას: „რა ზომითაც გვიყვარს საკუთარი თავი, ახლობლებიც ასევე უნდა გვიყვარდეს. მე მთელი სამყარო საკუთარი თავივით მიყვარს, ამიტომაც არ მესმის, რატომ უნდა ვთქვა: „შეგვიწყალენ ჩვენ“ და რატომ არ ვთქვა „შემიწყალე მე“. მე და სამყარო ხომ ერთნი ვართ!, ხოდა ვამბობ: „შემიწყალე მე“. როცა შეეკითხნენ, თუ როგორ ლოცულობდა სხვებისთვის, ღირსმა პორფირიმ უპასუხა პირველყოვლისა, ვამბობ „უფალო იესუ ქრისტე შემიწყალე მე“. გაკვირვებული თანამოსაუბრე ჩაეკითხა: რატომ „მე“?, თქვენ ხომ ადამიანთა სახელები გადმოგცეს და მათთვის ლოცვა გთხოვეს? მან აუხსნა: „ნუთუ არ გესმის, ჩვენ ხომ ერთნი ვართ!, თუ მე არ შემიწყალა, არც შენ შეგიწყალებს“.
ისიხსატური ლოცვის თანამედროვე მეორე დიდი წარმომადგენელი, სქიარქიმანდრიტი სოფრონი (სახაროვი) აღნიშნავდა, რომ პერსონისთვის ლოცვის დროს ადამიანებს იშვიადად ეძლევათ ცოცხალი გამოცდილება. ის ძირითადად მაშინ მოდის, როცა ქრისტიანულად, ანუ ქრისტეს მსგავსად ვლოცულობთ, როცა მთელი სამყაროსთვისაც ისევე მხურვალედ ვილოცებ, როგორც ჩემთვის ვლოცულობ. მცნებაც იგივეს მეუბნება: „შეიყვარო მოყვასი შენი, ვითარცა თავი თვისი“(მარკ. 12.31). სულიწმინდის მადლით აღძრული ამგვარი ლოცვით, ადამიანი არსობრივად შეიგრძნობს სამერთიანი ღმერთის სახებას. ასეთ ლოცვაში განიცდება ადამიანთა მოდგმის ერთიანობა, ერთარსობა. ასეთი ლოცვით აშკარავდება „მეორე აღთქმის“ ონტოლოგიური (ყოფითი, ობიექტური) შინაარსი: მთელი კაცობრიობა ერთი ადამიანი, ანუ „სრული ადამი“ ხდება. როცა ადამიანი მთელი სამყაროსთვისაც ისევე მხურვალედ ლოცულობს, როგორც საკუთარი თავისთვის ილოცებდა, ამ დროს ის შეიძლება შევადაროთ გეთსიმანიის ბაღში მლოცველ იესო ქრისტეს. ასეთი ლოცვის დროს, ქრისტიან ასკეტში მრავალპერსონიანი მთელი კაცობრიობა მართლაც ისე წარმოჩინდება, როგორც ერთბუნებოვანი ერთი სიცოცხლე.
როცა მრავალ ჰიპოსტასურ (მრავალპიროვნულ) ერთიანობას ამ ფორმით შეიმეცნებ, მაშინ ყოვლადწმინდა სამების ერთარსობის დოგმატის ღვთისმეტყველური ათვისებაც შესაძლებელი გახდება. მამა სოფრონი ამბობს, რომ მლოცველისთვის მთელი დანარჩენი კაცობრიობა რაღაც უცხო და გარეშემყოფი კი არ არის, არამედ თავისივე განუყოფელი ნაწილია, რის გამოც, საკუთარ პირად არსებობასაც მათთან აიგივებს.
ქრისტიანული მონოთეისტური და მონოანთროპოლოგიური ლოცვის ღრმად პიროვნული და მრავალიპოსტასური ხასიათი მას ხარისხობრივად განასხვავებს ინდუიზმისა და ისლამის რელიგიურ კანონთა თეისტური (თეოს-ღმერთი) ლოცვისგან. იგი ასევე შეუთავსებელია აღმოსავლური სკოლების კვაზი-სულიერ (ვითომ-სულიერ) პრაქტიკებთანაც.
სინთეზი
ისიხაზმისა და სოციუმის ურთიერთობის სინთეზის აუცილებლობის შესახებ გაკეთებული ჩვენი დასკვნები ეყრდნობა ღმერთის – როგორც პიროვნების და ადამიანის – როგორც პიროვნების მართლმადიდებლურ ქრისტიანულ ღვთისმეტყველებას. თავის თხზულებაში ამავე შეხედულებას ემხრობა დეკ. გიორგი ფლოროვსკი, რომელიც ამტკიცებს: „ პიროვნული სრულყოფის მოსაპოვებლად ჩადენილი გმირობა კი არ გამორიცხავს, არამედ თავის თავში საზოგადოებრივ ღვაწლსაც მოიცავს“. პირად ლოცვით გმირობას (ანუ ღვაწლს) არა მარტო შეუძლია, არამედ ის ვალდებულიც არის სოციალური ღვაწლიც იტვირთოს და ამგვარად იმყოფებიდეს ქრისტიანებთან სინთეზში (კავშირში).
როგორც წესი, ყველაზე ღვაწლმოსილი და წმინდანი ისიხსატებიც-კი არ ემიჯნებოდნენ ადამიანებს, არამედ ინარჩუნებდნენ მათთან და დანარჩენ სამყაროსთან კავშირს. ადრე თუ გვიან, სიტყვითაც და საქმითაც სულიერად ზემოქმედებდნენ როგორც ეკლესიაზე, ისე საზოგადოებაზე. ისინი ერის ადამიანებს გამოცდილებას უზიარებდნენ ქრისტიანული ცხოვრების წესზე, სწავლებას ლოცვაზე, ერეტიკოსთა ცდომილებისგან იცავდნენ სარწმუნოებას, აარსებდნენ საბავშვო სკოლებს, დავრდომილებისთვის -კი თავშესაფრებს, ქველმოქმედებდნენ, ცდილობდნენ მდიდართა წახალისებას ღვთივსათნო საქმეების ჩასადენად…მაგ. ღირსმა ანტონი დიდმა, არიანელთა სამხილებლად უდაბნო მიატოვა და ალექსანდრიაში წავიდა. ღირსმა მაქსიმე აღმსარებელმა, მონოფილეტიზმის ერესთან ბრძოლისთვის წმინდა სავანის სიმშვიდე დათმო. წმინდა სვიმეონ ახალიღვთისმეტყველი შეელია უაღრესად გულისმიერ საღთისმეტყველო-აზროვნებით ღვაწლს, რათა პოლემიკით დაემტკიცებინა ელინისტური ფილოსოფიით გატაცებული თავისი თანამედროვეებისთვის, რომ ადამიანს აუცილებლად ესაჭიროება განღმრთობისა და ქრისტესთან პიროვნულად შეხვედრის გამოცდილება. წმ. გრიგოლ პალამამ მისთვის ძვირფასი წმ. მთა-ათონი მიატოვა და დარჩენილი ცხოვრება ხელთუქმნელი ენერგიების შესახებ მართლმადიდებლური სწავლების დაცვას მიუძღვნა. დიდი რუსი ისიხასტი, ღირსი ნილოს სორელი თავის მოძღვართან, პაისი იაროსლაველთან ერთად, აქტიურად მონაწილეობდა ნოვგოროდელ ერეტიკოსთა წინააღმდეგ გამართულ კრებაში. ღირსი თეოდოსი კიევო-პეჩორელი, დიდი მთავრის იზიასლავის სულიერი მესაჭე და წარმმართველი იყო, ხოლო ღირსმა სერგი რადონეჟელმა წმ. დიმიტრი დონელი აკურთხა. დიდი მეუდაბნოე, გულისმიერი ლოცვის მადლით განთქმული მამები ღირსი პახუმი დიდი, ღირსი ეფრემ ასური, წმ. ბასილი დიდი, ღირსი თეოდოსი დიდი, კინობიარქი წმ. თეოდორე სტუდიელი, ღირსი გიორგი მთაწმინდელი, ღირსი თეოდორე ტირნოვსკი და ღირსი ევფროსინია პოლოცკაია, XX საუკუნეში-წმ. იოანე შანხაელი სან-ფრანცისკოელი, ღირსი არსენი კაბადოკიელი და ბევრი სხვა, მუდმივად ზრუნავდნენ მომავალი თაობის აზრდაზე; მათ არამარტო ლოცვისა და კეთილმსახურების ჩვევებს, არამედ, ჩვეულებრივ სასკოლო ცოდნასაც აძლევდნენ. თანამედროვე მოღვაწეთაგან კიდევ ერთი ნათელი მაგალითია XX საუკუნის უდიდესი ისიხასტისა და მღვიმელის, სქიმ. იოსების სულიერი შვილები: მათ ააღორძინეს სავანეები ათონზე, გახდნენ იღუმენები, ხოლო ერთ-ერთ მოწაფეს, სქიმ. არქ. ეფრემ ფილოთეველს სიცოცხლეშივე უწოდეს „ამერიკის მოციქული“. მან აშშ ტერიტორიაზე ცხრამეტი მონასტერი დაარსა, რომელთაც მარტო გონიერი ლოცვის ღვაწლით კი არ გაითქვეს სახელი, არამედ მრავალი ამერიკელის სულიერი ცხოვრების მესაჭეები არიან, ათასობით მომლოცველს მასპინძლობენ და დიდი საქველმოქმედო საქმიანობაც იტვირთეს.
დასკვნა
პიროვნების ღვთისმეტყველების პრიზმიდან თუ შევხედავთ, ისიქაზმისა და სოციუმის თანაფარდობის ეს მცირე საღვთისმეტყველო-ისტორიული ანალიზი საშუალებს მოგვცემს დავამტკიცოთ, რომ გონიერი ლოცვის ქრისტიანულ-ისიქასტურ ტრადიციასა და ედემის ბაღის (ანუ შინაგანი სამოთხის) დამუშავებას და დაცვას (დაბ. :15) არც ვიწრო და განყენებული ხასიათი აქვს და არც ცალკე მდგომი განსაკუთრებულად გამორჩეული პიროვნებებისა თუ რომელიმე ჰიპერ-ინტროვერტთა (საკუთარ თავში ჩაკეტილთა) მარგინალური მიზნით გამოსაყენებელი მეთოდი და საშუალებაა, არამედ ეს ტრადიცია თავის კეთილისმყოფელ გავლენას ათასწლეულების განმავლობაში ახდენდა ეკლესიის ცხოვრებაზე, მომავალი თაობების აზრდაზე, სახელმწიფოებრივი საკითხების გადაწყვეტაზე… ქრისტიანულ ისიხაზმს მრავალმხრივი პრაქტიკული მნიშვნელობის გამო საზოგადოების გარდაქმნისა და ქრისტიანული ფერისცვალების უნარი შესწევს.
რაც დრო გადის, სულ უფრო ღრმავდება და ჩქარდება თანამედროვე პოსტმოდერნისტული საზოგადოებისთვის დამახასიათებელი „სუბიექტის გაქრობა“, „იკარგება პიროვნული განვითარების სწორი მიმართულება“, მასში წამყვან ადგილს იკავებს ტკბობის მიღებისა და მოთხოვნილებების მაქსიმალურად დაკმაყოფილებისაკენ სწრაფვის ტენდენცია, ახალი თაობების ცნობიერებაში ქრება მნიშვნელოვანი ღირებულებები. ამ ფონზე ეკლესიისთვისაც, საზოგადოებისთვისაც და ანტიპოსტმოდერნისტული ქრისტიანული პედაგოგიკის განვითარებისთვისაც, პრაქტიკულად აქტუალური გახდა ქრისტიანული ისიხიის გამოცდილებათა გააზრება.
წყარო: http://azbyka.ru
