როგორც ყველამ ვიცით, სახიერმა უფალმა, უდიდესი საიდუმლოება მოგვიძღვნა – საიდუმლო წმინდა აღსარებისა – მეორე ნათლობა, რომლის დროსაც, ადამიანი განიბანება სულით, ხდება ნათელი, ახალი ადამიანი ქრისტეში.
რაოდენ მოუკლებელი მადლიერება უნდა აღვუვლინოთ უფალს ამ დიადი წყალობისათვის, რომელიც მან ჩვენ მოგვიძღვნა! მან ჩვენ გული გაგვიღო და მასში ყოველ ჟამს თავისუფლად შესვლის საშუალება მოგვცა, როცა კი განწმენდის სურვილი გვექნებოდა. რამდენიც არ უნდა შესცოდოს ადამიანმა, რამდენჯერაც არ უნდა მიიდრიკოს ცოდვისაკენ, რაოდენ შავიც არ უნდა იყოს მისი სული, მას შეუძლია თავისუფლად და სწრაფად, თვალის დახამხამებაში, გაათეთროს თავისი სული, და ის გახდება მტრედისებრ სუფთა და თოვლივით თეთრი. არის კი რამე ამაზე დიდებული, უფრო დიდი ბედნიერება ადამიანისათვის!
მაგრამ, ამავდროულად ხდება კიდევ რაღაც – ეს არის დიდი სიხარული “ესრეთ იყოს სიხარული ცათა შინა ერთისათჳს ცოდვილისა, რომელმან შეინანოს”. საქმე არა მხოლოდ იმაშია, რომ ცოდვილი გადარჩება და ხდება ბედნიერი, არამედ, ამით ხარობენ ანგელოზნი, ზეციურ ძალთა ყველა წოდებისა. ისინი ხარობენ და გამარჯვების საგალობელს აღუვლენენ უფალს, რამეთუ იხილეს სინანული ცოდვილი ადამიანისა.
ანგელოზები – ჩვენი უფროსი ძმები არიან, რომლებიც ზეცაში ცხოვრობენ და ყოველი ადამიანისათვის ლოცულობენ. როდესაც ისინი უფლისაგან იგებენ, რომ მათი ლოცვით ადამიანმა ცათა სასუფელი დაიმკვიდრა, გამოუთქმელი და მარადიულია ხოლმე მათი სიხარული. სინანული – კარია, რომელში შემსვლელი ყოველი ადამიანი პოულობს ხსნას.
აბბა პამბო უდიდესი მოღვაწე გახლდათ, ერთ-ერთი ყველაზე ცნობილი ანტონი დიდის შემდგომ. მას დაფარულის ხილვის ნიჭი გააჩნდა და ყოველი ადამიანის სულის მდგომარეობას ხედავდა. ერთხელ, დიდმარხვის ვნების შვიდეულში, აბბა პამბო ტაძარში მივიდა, შესასვლელთან ახლოს დაჯდა და ტაძარში შემავალ ბერებსა და ერისკაცებს დაუწყო ცქერა. ის ყოველი მათგანის სულიერ მდგომარეობას ხედავდა, ხედავდა როგორ შედიოდნენ ტაძარში ნათელი ადამიანები, რომელთაგან კეთილსურნელება იფრქვეოდა და მიაცილებდნენ ანგელოზები, რომელთაგან სხვადასხვა სიძლიერის ბრწყინვალება გამოკრთოდა. ყველაზე ბოლოს, ტაძარში შევიდა შავი სულის მქონე ადამიანი, მას უკან მხეცები და შავი ადამიანები მოჰყვებოდნენ, იმის დასტურად, რომ მან საშინელი დანაშაულებები ჩაიდინა.
მისმა დანახვამ ძალზედ დაამწუხრა აბბა პამბო. იგი მყუდრო ადგილას განმარტოვდა, მუხლი მოიდრიკა და ლოცვა დაიწყო, რათა უფალს შეეწყალებინა ეს ადამიანი, გაენათლებინა ან სინანული მოეგვარა მისთვის. მან იმდენი იტირა, რომ ტირილისაგან თვალები დაუსივდა, იატაკი კი, რომელზეც მუხლებით იდგა, დასველდა. მსახურების დასრულებამდე აბბა კვლავ ტაძრის კარებთან დაჯდა და გულის ფანცქალით ელოდებოდა, თუ რა ბედი ეწია იმ სულს, რომლისთვისაც მან ილოცა და ცრემლები დაღვარა. ისინი, ვინც ტაძარში გასხივოსნებულნი შევიდნენ, კიდევ უფრო გაბრწყინებულნი გამოვიდნენ, მირონი სდიოდათ და ირგვლივ ყველაფერს კეთილსურნელებით აღავსებდნენ. ანგელოზები, რომლებიც ამ ადამიანებს მოჰყვებოდნენ, კიდევ უფრო მხიარულნი იყვნენ, ესე იგი, მათ დიდი სარგებელი მიიღეს ამ მსახურებისაგან. თუმცაღა, ის ადამიანიც, რომელსაც ცოდვებისაგან შავი სული ჰქონდა, ახლა ტაძრიდან სუფთა და ნათელი გამოვიდა. ეშმაკები, რომლებიც ადრე მას თან მიჰყვებობდნენ, გამქრალიყვნენ. ახლა მას გვერდით მფარველი ანგელოზი მოჰყვებოდა და ხარობდა. დიდი იყო წმინდანის სიხარული. აბბა პამბოს არ შეეძლო მისი დამალვა, დიდ ქვაზე ავიდა და დაიძახა: “მოდით და იხილეთ საქმენი უფლისა ჩვენისანი, რამეთუ დიდ, საკვირველ და დიად არიან ისინი!” ბერებმა გაიგეს ეს სიტყვები და მიხვდნენ, რომ რაღაც საოცარი მოხდა. ისინი გარს შემოეხვივნენ აბბას და დაუწყეს გამოკითხვა:
– წმინდაო, სათნოო ღმრთისა მამაო, გვითხარი, რა არის მიზეზი ამ დიადი სიხარულისა?
– მამებო, მოუხმეთ იმ ადამიანს, მე მისთვის რაღაცის თქმა მსურს.
როდესაც ის ცოდვილი კაცი მას მიუახლოვდა, აბბამ ჰკითხა:
– ღმრთის ადამიანო, გვიამბე შენი სულის მდომარეობის შესახებ და რამ გადაგაწყვეტინა უფლის ტაძარში მოსვლა?
მან განახვნა ბაგენი თვისნი და გადმოსცა შემდეგი:
– მამაო, ჩემი ცოდვები უთვალავია, ჩემი დანაშაულებები საშინელი, საქმენი კი ბინძური. ახლა, ვინაიდან ვნების შვიდეულის დღეებია, ყველა უკეთური ადგილი დახურული იყო და აღარ ვიცოდი სად წავსულიყავი, რითი გამერთო თავი. ამიტომაც, ვიფიქრე, გარეგნულად მაინც დავსწრებოდი დიდი პარასკევის მსახურებას. მაგრამ, ტაძარში წინასწარმეტყველ ესაიას სიტყვები გავიგონე: “განიბანენით, წმიდა იქმნენით, მოსპენით უკეთურებანი სულთაგან თქვენთა წინაშე თვალთა ჩემთა, დასცხერით ბოროტთაგან თქვენთა…და მოვედით და შევიტყუნეთ, _ იტყჳს უფალი, _ და უკეთუ იყვნენ ცოდვანი თქვენნი, ვითარცა ღებილნი, ვითარცა თოვლი განვასპეტაკო. ხოლო უკეთუ იყვნენ, ვითარცა ძოწეულნი მეწამულნი, ვითარცა მატყლი განვასპეტაკო”. მე გავიფიქრე: “კიდევ რამდენ ხანს უნდა გავაგრძელო ცოდვაში მყოფობა, რამდენ ხანს უნდა ვიყო დაცილებული ღმრთისაგან, რამდენ ხანს უნდა უნდა ვიცხოვრო მასთან ურთიერთობის გარეშე?! ავდგები და შენდობას ვთხოვ ღმერთს, შევცვლი ჩემს ცხოვრებას, და როდესაც ჩემი სული თოვლივით განსპეტაკდება და ბატკნის მატყლივით თეთრი გახდება, მაშინ მეც, კვლავ ადამიანად ვიქცევი! კიდევ რამდენ ხანს უნდა გადავდო, თუკი უფალმა თავად მომიწოდა და მითხრა: “მოვედით ჩემდა!” მე გადავწყვიტე ყური მეგდო ამ მოხმობისათვის, გამოთქმულის წინასწარმეტყველის ბაგეთაგან და გადავწყვიტე, რომ ტაძრიდან გამოსვლისთანავე, სრულიად შემეცვალა ჩემი ცხოვრება. ჩემი გადაწყვეტილებაა – სინანულით ცხოვრება და აღსარების წმინდა საიდუმლოში მონაწილეობა”. აქ წმინდა პამბომ მოუთხრო თავისი ხილვის შესახებ და თუ როგორ სთხოვდა ცრემლებით უფალს მის გადარჩენას და შემდგომ, როგორ იხილა მისი სული სუფთა და განათებული, ჯერ კიდევ თავისი ცოდვების აღიარებამდე. მაშასადამე, ზეციურმა მამამ – როგორც კი ადამიანმა მისკენ მოქცევა გადაწყვიტა – მაშინვე გაშალა თავისი ყოვლისმოყვარე მკლავები და დანიშნა იგი სიწმინდით, რომლის მეშვეობითაც ადამიანი წმინდა აღსარებამდე მიდის.
ჩვენ ვხედავთ, თუ როგორ იღებს უფალი ცოდვილს, როგორ ელის მის მოქცევას, რაოდენ სასარგებლოა ამ დროს ანგელოზთა და წმინდანთა ლოცვები და რაოდენ დიდია მნიშვნელობა აღსარების საიდუმლოსი.
თუკი ადამიანი არ მოექცევა, სიმდაბლის დაბალი კარების გავლის გარეშე, იგი ვეღარ მივა წმინდა აღსარებამდე.
თურქთა ბატონობის ჟამს, ათონზე, დევნილობაში მყოფი ერთი ცნობილი პატრიარქი ცხოვრობდა. თხუთმეტი აგვისტო საზეიმოდ აღინიშნება მთელ ათონზე, განსაკუთრებით კარეიის დედაქალაქში, პტოტატის ტაძარში – დიდებულ ეკლესიაში.
ტაძრის დღესასწაულზე აქ მთელი ათონის მთიდან ჩამოდიან მამები. მოდიან ასევე მეუდაბნოენი თავიანთი ხელნაკეთი ნივთებით, მიწაზე ალაგებენ და ყიდიან.
მათ შორის, ერთი საშუალო სიმაღლის მამა იმყოფებოდა, მან, დანარჩენების მსგავსად, გასაყიდად დაალაგა თავისი ნაკეთობები. ეს მოხუცი მღვდელი გახლდათ და მას მჭვრეტელობის ნიჭი გააჩნდა. უახლოვდება მას პატრიარქი და ეუბნება:
-მამაო, მე შენთან კელიაში მოვალ.
მღვდელმა კი უპასუხა:
-ბატონი, პატრიარქო, ჩემი კელიის კარი დაბალია და შენ ვეღარ შეძლებ შემოსვლას.
-არაუშავს, მოვიხრები.
-არა, არ გამოგივა, ძალზედ დაბალი კარია, შენ კი მაღლა დგახარ.
მღვდელმა, ამგვარი მინიშნებით, პატრიარქი მიახვედრა, რომ თუკი დამდაბლდებოდა, აღსარებამდეც მივიდოდა.
აღსარებისათვის, ბარიერს ჩვენი სიამაყე და ეგოიზმი წარმოადგენს. როგორ გამოვთქვათ საკუთარი ცოდვები? ადამიანს იპყრობს სირცხვილი, თუმცაღა, უნდა შეგვრცხვეს მაშინ, როდესაც ცოდვის ჩადენას ვაპირებთ, რამეთუ, ამ დროს, სირცხვილი გვიცავს ცოდვის ჩადენისაგან. მაგრამ, როდესაც წინ გველოდება ხსნა, უნდა მივატოვოთ ყველაფერი და გავიქცეთ მისკენ.
თუკი ჩვენ სიმსივნით ვართ ავად და გავიგებთ, რომ ჩრდილოეთ პოლუსზე არის ექიმი, რომელსაც ჩვენი განკურნება შეუძლია, ჩვენ ყველაფერს მივატოვებთ, ყველა დაბრკოლებას გადავლახავთ – ოღონდაც კი, მკურნალამდე მივაღწიოთ და გავთავისუფლდეთ ამ სხეულებრივი სენისაგან. ჩვენ არ შევუშინდებით სირთულეებს და ფინანსურ ხარჯებს: ვტოვებთ ყველაფერს და მივდივართ. საკუთარი ჯანმრთელობისათვის ვამდაბლებთ სულს.
და როდესაც ცოდვის სიმსივნე სიკვდილით ემუქრება ჩვენს სულს – მით უმეტეს უნდა დატოვო ყველაფერი: სამსახური, ხელფასი, – და გაიქცე, მიუხედავად დაბრკოლებათა. მივიდეთ, მოვიყაროთ მუხლნი, გავაშიშვლოთ ჩვენი წყლულები, მივიღოთ წამალი და განვიკურნოთ – და ასე გავექცევეთ საშინელ სიკვდილს სულისა!
ვართ რა ადამიანები, ჩვენ არ ვუწყით ჟამი, როდის მოვა უფალი. მან ჩვენ გვითხრა: “იღჳძებდით უკუე, რამეთუ არა იცით დღე იგი, არცა ჟამი, რომელსა შინა ძე კაცისაჲ მოვიდეს”. იჩქარეთ, არ შეიძლება გადადება: რამეთუ, თქვენ არა უწყით, როდის მოისურვებს უფალი თქვენი ამქვეყნიური სიცოცხლის შეწყვეტას და თქვენს დიდ და საშინელ სამსჯავროზე მიყვანას, რომელსაც ვერავინ გაექცევა!
ჩვენ ვერა და ვერ ჩავწვდით არსს, ვერც აღსარებისა და ვერც თვით ჩვენი სიცოცხლისა. როგორი სათუთია იგი, ჩვენი სიცოცხლე! ჩვენ ნებისმიერ დროს შეიძლება წარვდგეთ სასამართლოსა და მოსამართლის წინაშე!
ახლა, სანამ ამქვეყნად ვცხოვრობთ, ჩვენ ჯერ კიდევ შეგვიძლია ქრისტეს ჩვენსკენ მოდრეკა სინანულით, აღსარებითა და გულმოწყალებით, რათა შემდგომში, მისი ნათელი სახე ვიხილოთ. წინააღმდეგ შემთხვევაში, – თუკი ჩვენი ცოდვები მოუნანიებელი დარჩება, – ვერც შეწყალებას მივიღებთ უფლისაგან და ვერც შენდობას.
მამა ბართლომე მახსენდება. ის იყო მოხუცი მღვდელი, რომელიც ათონზე, უდაბნოში, წმინდა ბასილის კელიაში ცხოვრობდა. ოდესღაც, იგი ჩემი მოძღვრის მორჩილი გახლდათ და ერთად ვცხოვრობდით იოანე ნათლისმცემლის კელიაში.
თავდაპირველად, მამა ბართლომე, ათონის გარეთ მდებარე ერთ მონასტერში იყო მორჩილად და ბერად. იმ მონასტერში, იყო ერთი სასულიერო პირი, რომელსაც მამა ბართლომე აღსარებას აბარებდა.
ერთხელ, სულიერი მამა, მძიმედ გახდა ავად. მასთან მამა ბართლომე მივიდა და უთხრა:
– მამაო, აღსასრული მოახლოვდა. ხომ არ მოვუხმოთ მღვდელს?
ახალგაზრდა ბერი, უფლის ნებას განაცხადებდა. მის სიტყვებში, მის შეკითხვაში, იყო უკანასკნელი იმედი ამ სულიერი მამის გადარჩენისა. ავადმყოფმა მამამ ნერწყვი მოაგროვა და გადააფურთხა – იმისათვის, როგორც შემდგომში აღმოჩნდა, რომ დარწმუნებულიყო, შერჩენოდა თუ არა კიდევ ძალები და მოსულიყო თუ არა დრო აღსარებისა, ვინაიდან, მას სურდა აღსარების ბოლო წუთამდე გადატანა. უკანასკნელ ამოსუნთქვამდე, მას სურდა ეთქვა ის, რაც მძიმე ტვირთად ეწვა მის სინდისს, ის, რასაც თრგუნავდა საკუთარ თავში და არ აძლევდა შემამსუბუქებელ ამოძახილად ამოსვლის საშუალებას: “გამოსწორდი!”
გადაფურთხებისას, მან თქვა:
– არა, ძალები ჯერ კიდევ მაქვს; არ არის საჭირო მღვდლის მოყვანა.
– კეთილი, – თქვა მამა ბართლომემ და მორჩილების აღსასრულებლად წავიდა.
მაგრამ, სხვა იყო სამართალი უფლისა. მამა ბართლომემ ათი ნაბიჯის გადადგმაც კი ვერ მოასწრო, რომ სულიერი მამის ძახილი გაიგონა:
– ვაი, ჩემს თავს, ვაი! მოუხმეთ მღვდელს; მე არ უნდა გავმხდარიყავი სასულიერო პირი!
მამა ბართლომე მღვდლის მოსაყვანად წავიდა, როდესაც დაბრუნდა, მოძღვარს უკვე პარალიზებული ჰქონდა ენა, აღსარებას ვეღარ იტყოდა, რამეთუ, გონებაც აღარ ფუნქციონირებდა; ამგვარად წავიდა ეს სულიერი მამა უკანასკნელი აღსარების გარეშე საიქიოში.
მღვდელი მხოლოდ უკანასკნელ ჟამს გამოფხიზლდა. უფალმა, თავისი უკიდეგანო გულმოწყალებით, სიკვდილამდე გამოუგზავნა მორჩილი, რათა შეეხსენებინა, რომ ის, ვინც სხვებს მოძღვრავდა და სხვათა აღსარებებს იღებდა, თვითონ რჩებოდა აუცილებელი და გადამრჩენელი აღსარების გარეშე.
ადამიანი აღარ დარდობს მაშინ, როდესაც მისი სინდისი მშვიდადაა, როდესაც ცოდვები შეძლებისდაგვარად აღიარებული და გამოსწორებულია და იგი სუფთაა უფლის მართლმსაჯულების წინაშე. მაგრამ, მე გეკითხებით, ვის ძალუძს საკუთარი თავის ისე განწმენდა, რომ გულმშვიდად და კადნიერად წარსდგეს საშინელი სამსჯავროს ჟამს უფლის წინაშე, რომელიც გველის ყველას?
ჩვენ ყველანი, ადამიანები ვართ და დიდად ვართ დამნაშავენი უფლის წინაშე, უპირველესად კი, მე, ჩემი ცოდვებითა და დანაშაულებებით. მაგრამ, ყოველივეს გამოსასწორებლად ჩემს კეთილ შრომას და უკანასკნელი ჟამისათვის ზრუნვას, უფალი ასე არ დატოვებს – შედეგი იქნება აუცილებლად. იმედი მაქვს, რომ არ დამტოვებს თავისი წყალობის გარეშე. ჩემი საფიქრალი და სააზროვნო მხოლოდ ერთია: როგორ განვთავისუფლდე ცოდვის დანაშაულისაგან და ნაკლებად ვცოდო. რატომ? იმიტომ, რომ მე არ შევწყვეტ ცოდვის ჩადენას, სანამ ჩემს უბედურ სულს არ გადავცემ უფალს! ღმერთო ჩემო, შემეწიე, რომ ნაკლებად შევცოდო, დაე, სამსჯავროზე, აღარ მქონდეს თუნდაც ერთი უმცირესი დანაშაულიც კი!
ეკლესია ლოცულობს. დიაკონი წარმოსთქვამს: “ქრისტიანობითნი აღსასრულნი ცხოვრებისა ჩვენისანი, უჭირველნი, ურცხვენელნი, მშვიდობითნი და კეთილი სიტყვისგება, წინაშე საშინელისა სამსჯავროსა ქრისტესსა ვითხოვოთ “. ამისკენ უნდა ვისწრაფოთ ყველამ. ვიპოვოთ კეთილი პასუხი, მშვიდობით აღსასრული, მადლისმიერი განსვენება, რომელიც მიიღეს იმ სულებმა, რომლებიც სათნო ეყვნენ ღმერთს და მის წინაშე კადნიერება მოიპოვეს. ისინი მშვიდად და წყნარად მიიცვალნენ, თუმცაღა, მანამდე ჰქონდათ ბრძოლა ეშმაკებთან, სნეულებებთან და ზრახვებთან. მაგრამ, მათი გარდაცვალება, იყო კურთხეული და სამგზის კურთხეული! ეს იყო ნიშანი სულის მზადყოფნისა და მის მიერ ურცხვენელი, კეთილი პასუხის მიგებისა.
ამას ნიშნავს “აქა ერთისაჲ არს საჴმარ” – თუ როგორ უნდა შეხვდე იმ საშინელ წამს.
არ ვიცი, ვინ როგორ აღიქვამს, თუ რაოდენ მძიმეა თითოეული ადამიანისათვის გარდაცვალების მომენტი, რომელიც მხოლოდ მის მიერ განცდილ, პირად გამოცდილებაზე შეიძლება იყოს დაყრდნობილი!
როდესაც ანტონი დიდს თავისი აღსასრულის შესახებ ეუწყა, მან ტირილი დაიწყო. ბერებმა მას ჰკითხეს:
– მამაო, შენ გეშინია გარდაცვალების?
– შვილნო ჩემნო, იმის შემდეგ, რაც ბერი გავხდი, არასოდეს დამვიწყნია ეს ჟამი; ამიტომაც არ უგულვებელვყოფდი ჩემს მოვალეობებს.
ღირსი ირინე ქრისობალანტელიც ტიროდა, როდესაც თავისი გარდაცვალების შესახებ ეუწყა.
აბბა არსენი, დიდი მეუდაბნოე მამა, უმაღლესი სიწმინდის მქონე ადამიანი, ქამარზე ტილო ჰქონდა ჩამოკიდებული, რომლითაც დღე და ღამ იწმენდდა ცრემლებს. ერთხელ წმინდა პარტიარქმა მას უთხრა:
– არსენ, არსენ, შენ ამქვეყნად ტიროდი, მარადიულ სიცოცხლეში კი აღარ იტირებ!
მოძღვარი გამუდმებით გვესაუბრებოდა სულის ამქვეყნიდან გასვლის შესახებ, ვინაიდან, ეს იყო მისი მუდმივი საზრუნავი.
ხშირად, ღამღამობით, ის გარდაცვლილთათვის განკუთვნილ ტროპარებს გალობდა ხოლმე და ტიროდა. რა თქმა უნდა, მან ეს დანერგა ჩვენშიც: ჩვენ ხშირად ვტიროდით საკუთრ შეცოდებათა გამო და არა წყლით, არამედ მადლისმიერი ცრემლებით განვიბანებოდით. ეს გახლდათ კურთხევა მოძღვრისა!
ყოველივე ეს, გახლდათ კეთილი საფუძველი, კეთილი დასაწყისი, კარგი დასაწყისი კი, მისივე სიტყვებით, საუკეთესო დასასრულის განმსაზღვრელია. ის ჩვენთან ყოველთვის კარგ დასაწყისზე საუბრობდა, რამეთუ, თავისი გამოცდილებით იცოდა: ის, ვინც კეთილ დასაბამს იქმს, შედეგად კეთილსავე დასასრულს მიიღებს. და რას ნიშნავს “კეთილი”? ეს ნიშნავს, რომ რაც შეიძლება მეტად მომზადებული შეხვდე სიკვდილს, რადგან, აბსოლუტურად მომზადებული, არავინაა.
ამიტომაცაა სინანულის სათნოება უსაზღვრო: რამეთუ, ადამიანს სიკვდილის წინაც, უკანასკნელ წამსაც შეუძლია შესცოდოს გონებისმიერად. ეს ძალზედ სახიფათოა. საჭიროა დიდი გამოცდილების ქონა, რათა ღირსეულად გადავიტანოთ ის, რაც გველოდება უკანასკნელ ჟამს.
მაცდური უიმედობასა და სევდას გინერგავს და გეუბნება, რომ იმის შემდეგ, რაც შენ ჩაიდინე, ვერ გადარჩები. ადამიანი დასუსტებულია მწუხარებებით, ტკივილებით, ავადმყოფის სარეცელზე წოლით, გამოფიტულია მისი სული, გონება და გული. ეშმაკი სარგებლობს ამით და უიმედობის ზრახვებს “აწვეთებს”. ზოგჯერ, ადამიანი დამოკიდებული ხდება იმ ერთ უბრალო სიტყვაზე, რომლის თქმაც მის გვერდით მყოფ ძმას შეუძლია. ამიტომაც, ჩვენ ვხედავთ, რომ სიკვდილის პირას მყოფი ადამიანები, მთლიანად უფლის მოწყალებას ანდობენ ხოლმე თავს. ვხედავთ, თუ როგორ მოსდის ადამიანს სულის ამოსვლისას თვალთაგან ცრემლი. რას ნიშნავს ეს? ეს ნიშნავს, რომ ადამიანი ხედავს ჭეშმარიტებას, ხედავს მის გვერდით მყოფ ნათელ და ბნელ ანგელოზებს. ხედავს დემონებს და მათ ხელში ქარტიას, ცოდვების ჩამონათვალითურთ, ამით ისინი აშინებენ მომაკვდავს და უიმედობას ნერგავენ მასში: “როგორღა უნდა გადარჩე!?”
ამ უიმედობის მდგომარეობაში, ის ხედავს ანგელოზსაც, ანგელოზი მას უახლოვდება, ადამიანი მისკენ გარბის და შველას ევედრება. ეს ლოცვა და ვედრება ცრემლების თანხლებითაა და ამიტომაც სდის მომაკვდავ ადამიანს თვალთაგან ცრემლი. და ეს ყოველივე, უდავოდ მოხდება უკლებლივ, ყოველი ჩვენთაგანის ცხოვრებაში!
დაე, უფალმა მოგვმადლოს სინანული! დაე, შეგვაძლებინოს ჯერ საკუთარი სინდისის სასამართლოს წინაშე წარდგომა და მისთვის ვაჟკაცურად თვალებში ჩახედვა! აქ, მართლაც რომ საჭიროა ვაჟკაცობა: რაც უფრო ღრმად ჩავა სკალპელი, მით უფრო მეტად განიწმინდება ჩვენი ჭრილობა, რა თქმა უნდა, ეს მტკივნეული იქნება, მაგრამ შედეგად, ჩვენ მივიღებთ სუფთა და მშვიდ სინდისს. რა კარგია იმის ცოდნა, რომ შენ გააკეთე ის, რაც უნდა გაგეკეთებინა.
რა თქმა უნდა, მცირე შეცოდებანი გარდაუვალია, მაგრამ, თითოეული ჩვენთაგანი, მაქსიმალურად მომზადებული უნდა იყოს და გამოასწოროს მთავარი, რამეთუ, ისინი შეიძლება დაგვიბრუნდნენ ასმაგად და აღსარებისათვის მეტი შრომა, ძალისხმევა და იძულება დაგვჭირდეს. “განვემზადე და არა შევძრწუნდი”, იტყვის ასეთი ადამიანი.
უფალმა თქვა: “იღვიძებდით უკუე, რამეთუ არა იცით დღე იგი, არცა ჟამი, რომელსა შინა ძე კაცისაი მოვიდეს”. მზად იყავით, რადგან არ იცით დრო, როდესაც მოვა ქრისტე. “უკუეთუმცა უწყოდა სახლისა უფალმან, რომელსა საჴუმილავსა მპარავი მოსლვად არს, იღჳძებდამცა და არა უტევა დათხრად სახლისა თჳსისა”. ქურდი იჭერს სახლის პატრონს, ხელ-ფეხს უკრავს და ამის შემდეგ ძარცვავს მის სახლს.
რომ განიწმინდო და განთავისუფლდე ზრახვებისაგან, გამუდმებით უნდა ინანიებდე და არა მარტო უკანასკნელ ჟამს. წმინდანები ტიროდნენ, ჩვენთვის კი, ჩემთვის კი, სულერთია! ჩვენ ვფიქრობთ ყველაფერზე, იმას კი, რომლის “ერთისაი არს სახმარ” და რომელიც უმთავრესია – ჩვენს გარდაცვალებაზე ფიქრსა და მისთვის მომზადებას, უგულვებელვყოფთ.
მე ვფიქრობ მასზე დღე, ღამე ძილში, ვიღვიძებ და კვლავ სიკვდილსა და სხეულიდან სულის აღმოსვლაზე ვფიქრობ, წარმოვიდგენ საკუთარ ცოდვებს და მეშინია. ეშმაკნიც კი გაოცდებიან: ისინიც კი ვეღარ ჩამოთვლიან ჩემს მრავალფეროვან ცოდვებს – რამდენი ვალი მაქვს, რამდენი შეცდომა, რომლებსაც ვუშვებ როგორც მოკვდავი ადამიანი და რომლებსაც ვინანიებ! მე იმდენად ცოდვილი ვარ ძმებო, რომ ეჭვი მეპარება საკუთარ გადარჩენაში.
დაე, უფალმა მოგვმადლოს ძალა გამოსწორებისა, რათა დათქმულ დროს, მზადმყოფნი დავხვდეთ! რაც შეიძლება დიდი პასუხისმგებლობით მოვეკიდოთ აღსარების საკითხს! ნუ დავმალავთ საკუთარ შეცოდებებსა და ზრახვებს, რადგან მათ მიერ ხდება ჩვენი დაცემა. ჩვენი ნეტარი მამა ამბობდა: “გინახავს შენ დაცემული მონაზონი, რომელმაც დატოვა მონაზვნური ცხოვრება? იცოდე, მას ეს შეემთხვა იმიტომ, რომ მალავდა თავის ზრახვებს. გინახავ ხიბლში მყოფი ადამიანი? ეს მის თავს იმიტომ მოხდა, რომ იგი იწყნარებდა ზრახვებს”. რა არ ხდებოდა იმ დროს კარულში! მოძღვარი გვიამბობდა ადამიანებზე, რომლებიც მალავდნენ თავიანთ ზრახვებს და ხიბლში ჩავარდნენ; ადამიანებზე, რომლებიც დაიღუპნენ, ფიქრობდნენ რა, რომ ხედავდნენ ანგელოზებს, სინამდვილეში კი ისინი ეშმაკები იყვნენ. ხიბლი კი იყო: “ნუ ეტყვი მოძღვარს!”
ამიტომაც, არაფერი არ უნდა დამალო, უნდა გადალახო ეს სირთულე, რადგან, ყოველი ჩვენგანი გრძნობს სირცხვილს, პირველ რიგში კი, მე. “როგორღა უნდა ვთქვა ეს?” არსობრივად კი, არაფერია საშიში. გადის რამოდენიმე წუთი, წამი – და ადამიანი თავისუფალია, შემდგომ კი ფიქრობს: “რატომ იყო ასე რთული, რა მიშლიდა ხელს?” ხელს კი ეშმაკი გიშლის, რომელსაც არ სურს, რომ იხილო შუქი, განმანათლებელი და წმინდამყოფი აღსარებისა, მიიღო შენდობა და ნათელი გონება. ეშმაკი მუდამ შეჰხარის არაგულწრფელობას. ქურდები არ იპარავენ დღისით, თუმცა, თითქმის ყოველთვის იპარავენ ღამით. ამგავრადვე იმალებიან ეშმაკები არაგულწრფელობის საფარველს მიღმა, იქიდან გვაყენებენ დარტყმას და მოაქვთ ჩვენთვის ზიანი.
უკვე გიამბეთ, თუ როგორ ჩავიბარე სიკვდილის პირას მყოფი ადამიანის აღსარება. დიდი წყალობა იყო ღმრთისა, რამეთუ, მან განგვანათლა ჩვენ და ის ადამიანიც, უკანასკნელ წუთებში, მას დაესვა უმნიშვნელოვანესი შეკითხვები და მან უმძიმესი, მომაკვდინებელი ცოდვები აღიარა.
მინდა ვთქვა, რომ ჩვენ მუდამ უკანასკნელ ჟამს ველოდებით, რათა ვაღიაროთ ის, რაც ამძიმებს ჩვენს სულს. თუმცაღა, საჭიროა წინასწარ მომზადება! აი, შენ დაწექი დასაძინებლად, დარწმუნებული ხარ, რომ გაიღვიძებ? მიდიხარ ქუჩაში – და უცებ, გონებას კარგავ, ეცემი, შემთხვევით თავს არტყამ და ვეღარ შეძლებ წამოდგომას. და რამდენი ავტოსაგზაო შემთხვევა ხდება და რამდენი ადამიანი იღუპება! ვიღაცას შეიძლება გული გაუსკდეს – და მორჩა! განა ასეთ პირობებში შეძლებს ადამიანი მღვდლის მოხმობას, რათა აღსარება თქვას?
ჩვენ გვაბრმავებს შავი საცდური, გვიბინდავს გონებას, სინდისს, ფიქრებს, ფარავს დაუნახავობის წყვდიადით, საშინელი დავიწყებით და გვავიწყებს რა სულის გადარჩენას, თვით ცხოვრების საზრისსაც გვაკარგვინებს. ჩვენ ყველამ, და პირველ რიგში მე, ძალიან კარგად ვიცით, რომ ჩვენი სიცოცხლე უბადრუკი და არამდგრადია. ჩვენ ვხედავთ ადამიანებს, როგორ კვდებიან ისინი, როგორ მარხავენ მათ, მივდივართ საფლავზე და შესანიშნავად ვიცით, რომ თავადაც იქ აღმოვჩნდებით. კარგად ვიცით წმინდა წერილიდან, რომ აღმოვჩნდებით სახარებისეული ჭეშმარიტების პირისპირ, მაგრამ, მაინც ჯიუტად ვშორდებით უფალს!
წმინდა მამები გვარიგებენ და გვიამბობენ ადამიანზე, რომელმაც უკანასკნელ მომენტში ითხოვა პატიება, ანგელოზი მას პასუხობს ასე: “სად იყავი მაშინ, როდესაც მზე ჯერ კიდევ ზენიტში იყო? ახლა კი, როდესაც მისი ჩასვლის დრო მოვიდა და სხვა სამყაროში უნდა გადახვიდე, გადაწყვიტე სულზე გეზრუნა?! და მთელი ცხოვრება რას აკეთებდი? რაში დახარჯე ძვირფასი დრო?”
სამწუხაროდ, ჩვენ სხვადასხვა დროებით საზრუნავებსა და ვალდებულებებში განვლევთ ხოლმე სიცოცხლეს. მაგრამ არა, ეს არანაირ სიკეთეს არ მოგვიტანს. როდესაც ვიღაც რაღასაც ასწავლის, დაე, ჯერ თვითონ ისწავლოს ის, რასაც ასწავლის სხვებს. “ნუ მრავალნი ჰმოძღურით, ძმანო ჩემნო! – ამბობს იაკობ მოციქული – უწყოდეთ, რამეთუ უდიდესი სასჯელი მოვიღოთ”. ჩემ თავზეც იმავეს ვიტყვი: განა ჩემი ცოდვები არ არის საკმარისი, კიდევ სხვებს რომ ვასწავლი!
დაე, სახიერმა უფალმა მოგვმადლოს წყალობა და განგვანათლოს, გავიღვიძოთ, სანამ ჯერ კიდევ დროა, სანამ ჯერ კიდეც არის ჩვენში სიცოცხლის სუნთქვა, რათა შემდგომ, ფუჭად და უნაყოფოდ არ შევინანოთ! რამეთუ მერე, გვიანი იქნება, დაგვიანებული სინანული კი უშედეგოდ ჩაივლის. მაშინ კი შევღაღადებთ: “მზად ვარ ყველაფერი მივცე, ოღონდ უკან დავბრუნდე, რათა უფალმა სიცოცხლის კიდევ რამოდენიმე წუთი მაჩუქოს სინანულისა და მოქცევისათვის!” ადამიანი ყველაფერს გაიღებდა მხოლოდ იმ რამოდენიმე წუთისათვის, რათა შერიგებოდა ღმერთს. ახლა კი, ჩვენ უამრავი თავისუფალი დრო გვაქვს – წლები – მაგრამ ჩვენ, არაფერს ვაკეთბთ. ჩვენს ხელში ისეთი “ფულია”, რომლითაც მთელი ღმრთის სასუფევლის ყიდვა იქნებოდა შესაძლებელი. მაგრამ, ჩვენ გვენანება ისინი, გვენანება მათი დათმობა უფლისათვის და საკუთარი სულისათვის; ჩვენ კი, ამ დროს სხვადასხვა საქმიანობებში ვხარჯავთ, ცოდვებში, ხრწნად ნივთებში, ჯოჯოხეთში. ღმრთის სასუფევლისათვის კი, რომელიც ჩვენ თავადვე გვჭირდება, გამოდის, რომ გვენანება!
სწორედ ამაში მდგომარეობს ეშმაკის გამარჯვება! ის ჩვენ ახლა გვართობს, იგებს ჩვენს დროს, ხვალ კი, როდესაც დრო მოვა, ის ყველაფერს ცხადჰყოფს და ყოველივეს სინამდვილის შუქზე დაგვანახებს, მაშინ კი, ჩვენ დავინახავთ ჭეშმარიტ მდგომარეობას ვითარებისა და შევძრწუნდებით მის წინაშე, მაგრამ, უკვე გვიანი იქნება რაიმეს შეცვლა. ახლა, სანამ დროა, გავაკეთოთ ყველაფერი, რაც კი ძალგვიძს. ნუ დავკარგავთ დროს ფუჭად. ბევრი ხომ არაფერია საჭირო. უფალი არ გვთხოვს რაიმეს, საკუთარ ძალებზე აღმატებულს: ის არ ითხოვს არც შრომას, არც ფულს – არაფერს, რისი დახარჯვაც შეიძლება. მას სურს, რომ ჩვენ მცირეოდენი დრო მაინც დავუთმოთ საკუთარ გადარჩენას, რომ ვაღიაროთ ჩვენი შეცოდებანი და მივიღოთ შენდობა, შემდგომ კი, ვიაროთ ჭეშმარიტების გზით, რომელიც არის გზა სიხარულისა. ეს გზა – არ არის მწუხარების, დრტვინვის, სევდისა და უბედურებისა. არა. გზა უფლისა ნათელია: მას სიხარული, სულისა და სხეულის სიჯანსაღე, სიმშვიდე, მყუდროება და ბედნიერება მოაქვს, რამეთუ ქრისტეა უსასრულო სიხარული!
ეშმაკი კი უბადრუკია და უბედური, არაფერია მასში კეთილი. და მხოლოდ უბედურების მომტანია მათთვის, ვინც მას მიჰყვება და მის დარიგებებს ყურად იღებს.
როდესაც უფლის მორჩილებაში ვიმყოფებით, ის გვაძლევს იმას, რაც თავად აქვს. უფალი ნათელია – და გვაძლევს ჩვენ ნათელს, უფალი სამოთხეა – და გვაძლევს სამოთხეს, ის გახლავთ მიტევება ცოდვათა – და მოგვიტევებს, ის არის სიცოცხლე – და გვანიჭებს ჩვენ სიცოცხლეს, უფალია მარადიული სიხარული, და აბსოლუტურად უანგაროდ გვანიჭებს მარადიულ სიხარულს. რატომ უნდა ვთქვათ უარი ყველა ამ სიკეთეზე, რატომ უნდა გვძულდეს საკუთარი თავი და ვხდიდეთ მას უბედურს?
განსაკუთრებული ხომ არაფერია საჭირო – მცირეოდენი განათლება, მცირე იძულება, რათა ცხოვრების წესი შევიცვალოთ, შევდგეთ გზაზე, რომლის ბოლოში ზეციურ სამეფოდ წოდებული ოქროს კარიბჭეა. ცათა სასუფეველი კი – გულია ქრისტესი. და, თუკი სულს, აქვს ზეციურ მამასთან ნათესაობის ნიშნები, მაშინ, როგორც ღმრთის შვილები, ჩვენ დაუბრკოლებლად დავიმკვიდრებთ მის გულში, დიად, უსაზღვრო და ენით აუღწერელ ბედნიერებაში.
დავეხმაროთ საკუთარ თავს მოქცევაში და ვიყოთ ბედნიერნი იმით, რომ ნებისმიერ დროს გვაქვს საშუალება სულიერი განწმენდისა და მუდამ წმინდა მდგომარეობაში ყოფნისა; მაშინ, უფალი მოგვიხმობს ჩვენ და განწმენდილნი წარვსდგებით უფლის ტახტის წინაშე.
თუმცაღა, განწმენდილობა პასუხისმგებლობას გვაკისრებს უფლისა და მოყვასის წინაშე – ვალდებულს გვხდის დავეხმაროთ, მივიყვანოთ იგი სინანულამდე, მოვაქციოთ და მოვიყვანოთ წმინდა აღსარებაზე. ეს ყოველივე კი, ღირსეულ ჯილდოს იმსახურებს. დიადი საქმეა – მოაქციო შენი ძმა სინანულისა და აღსარებისაკენ!
დაე, ვილოცოთ საკუთარი ქრისტიანი ძმებისათვის, რათა მათაც იპოვონ ხსნის გზა. ჩვენი თავების გარდა, ვილოცოთ იმ ადამიანებისთვისაც, რომლებიც არ იცნობენ ღმერთს. სწორედ ეს გახლავთ ჩვენ მიერ, მოქმედი სიყვარულის გამოვლინება მოყვასისადმი. და თუკი, ჩვენ მართლა გვიყვარს ჩვენი ძმები, მაშინ, ღმრთის საქმის აღმსრულებელნი ვართ, რამეთუ “ღმერთი სიყუარული არს და რომელი ეგოს სიყუარულსა ზედა, ღმერთი მის თანა ჰგიეს და იგი ღმრთისა თანა.
მოდით, განვიღვიძოთ, ავანთოთ ჩვენი ლამპრები და სინანულითა და მოთმინებით დაველოდოთ უფლის მოსვლას, რათა მასთან ერთად შევიდეთ ღმრთის სამეფოს მშვიდ ნავთსაყუდელში! ამინ.
წყარო: http://Azbyka.ru
