ნუ განსჯი საკუთარ თავს იმის გამო, რაც ჩაიდინე, – კარგი იყო ეს თუ ცუდი, სათნოება იყო ეს თუ ცოდვა და ნუღარ შეადარებ საკუთარ თავს სხვას. რაოდენ ხშირად ვდგავართ ჩვენ ამ პრობლემის წინაშე! უნდა დავივიწყოთ წარსული და დაე, ნუღარ დავინტერესდებით იმით, რაც უკვე ჩავიდინეთ. რამეთუ, იმის განხილვისას, თუ რა ჩავიდინეთ, აღმოვაჩენთ, რომ რაღაც მნიშვნელოვანი საქმე აღგვისრულებია, რაღაც დიადი, უკეთესი და ბევრად უფრო წარმატებული სხვებთან შედარებით, ან პირიქით, რაღაც ძალზედ უმნიშვნელო. ამ ყველაფერზე უბრალოდ ჩემთვის ვმსჯელობ თუ მოყვასს ვადარებ თავს – ორიდან ერთ ხაფანგში ვებმევი: ან თავს ვიმაღლებთ, როდესაც ჩვენს მიერ ქმნილი კარგია ან უკეთესი მოყვასის მიერ აღსრულებულთან შედარებით, ან ვრჩებთ იმედგაცრუებულნი და ვგრძნობთ სულიერ ძალთა კლებას- თუკი ჩემ მიერ ქმნილი იყო უკეთური. მიუხედავად იმისა, რომ ზრდასრულ ადამიანებად მივიჩნევთ თავს და ვფიქრობთ, რომ საჭირო ძალები შეგვწევს, ჩვენ ადამისა და ევას უძლურებებს ვატარებთ, სათუთ “მეს”, რომელიც წინამშობელთაგან მემკვიდრეობით გვერგო. მაშ ასე, თუკი გსურს ზრახვათაგან თავის დაღწევა, არასოდეს განსაჯო ის, თუ რა ჩაიდინე. ეს ეხება ყველაფერს, რაც ჩვენ თავს ხდება.
როგორ ვთქვა აღსარება, თუკი საკუთარ თავს არ განვსჯი? აღსარებზე მე საკუთარ ქმედებათა ანალიზს კი არ ვაკეთებ, არამედ ვასახელებ ცოდვებს. ეს სხვადასხვა რამეა, რადგან მე კი არ ვაფასებ საკუთარ ქმედებებს, არამედ ვამცნობ მათ შესახებ. მე არ ვჯდები და წინასწარ აღარ განვსჯი რა გავაკეთე და რა არა, რადგან ეს ჩემს სულს თავისუფლად ამოსუნთქვის საშუალებას აღარ მისცემს. თუკი დავრწუნდებით, რომ ახლა წინანდელზე უმჯობესნი ვართ, წარმოგიდგენიათ სანამდე შეიძლება მივიდეს ჩვენი ეგოიზმი? ნურცერთ საქმეში ნუ განსჯი საკუთარ თავს – აი, ნამდვილი სიბრძნე. ჩვენი უმრავლესობა, დაცემისას, იმ მიზეზითაც ეცემა, რომ ამგვარად აფასებს საკუთარ თავს, ხანაც ამ შეფასებას საკუთარ ვნებათა გასამართლებლად ვიყენებთ ხოლმე. მაგალითად, მე ერთხელ შევცოდე, შემდეგ კი ვამბბობ: “ რა სარგებელი აქვს ახლა ჩემს სინანულს?” რა უბადრუკი მდგომარეობაა! როგორი დაცემაა ჩვენი არსებისა!
იმისათვის, რომ არ გაგვიტაცოს ვნებებმა, დემონთა ქმედებებმა და არ გვეშონოდეს მათი, ნუ განვსჯით საკუთარ თავს, რადგან ეს სატანისაგან მოდის. ნუ იტყვი: “ მონასტერში 1970 წელს მოვედი, უკვე რვა წელია აქ ვარ, რა გავაკეთე ამ წლების მანძილზე? გადავხედავ აბა, როგორი ურთიერთობა მქონდა მოძღვართან, ძმებთან? “ ეს ყველაფერი – საკუთარი თავის შეფასებაა და ნიშნავს, შენ რაღაცას არასწორად აკეთებ, რომ ვნებებს ხარ აყოლილი და გიყვარს ისინი. ამას რომ გაექცე, ყურადღებით იყავი, ნუ შეაფასებ საკუთარ თავს, ნუ განიკითხავ, თუ რა მდგომარეობაში იმყოფები.
ჩვენ ვიცით წმინდანები, მაგალითად ანტონი დიდი, რომელმაც ჰკითხა უფალს, თუ რა სიმაღლეს მიაღწია მან. ასეთ დროს, მათთვის სიმართლის გაცხადებისა და დამდაბლების მიზნით, უფალი უჩვენებდა, რომ მათი ღვაწლის საზომი ერისკაცებისაზე დაბლა დგას. ამისათვის, ერთი მეწაღესთან გაგზავნა ღმერთმა, რომელიც მეუღლესთან ცოლ-ქმრული ურთიერთობისაგან იკავებდა თავს, მეორე – ადამიანთან, რომელიც მთელი დღე მუშაობდა, თავისთვის ჯამაგირის მხოლოდ მესამედს იტოვებდა, დანარჩენს კი მონასტერს სწირავდა, მესამეს კი – გლახაკებთან აგზავნიდა. მსგავსი მაგალითი ბევრია.
უმთავრესი სათნოებას არ წარმოადგენს შეფასება საკუთარი თავისა, ანუ, შენ არ უნდა გაღელვებდეს, თუ რას მიაღწიე, გაქვს თუ არა სათნოებანი, გაქვს თუ არა ცოდვები და საერთოდ რა ადამიანი ხარ. მე ვთავისუფლდები ტანჯვისა და კოშმარებისაგან: “რა გავაკეთე, რა არ გამიკეთებია? ვნახო აბა, დავმდაბლდი თუ რა? რა სიმაღლეს მივაღწიე? ვგონებ, მოყვასი მჯობნის და მე მასზე უკეთესი უნდა გავხდე. რას მივაღწიე დღეს? აღწევს კი ჩემი ლოცვა ზეცამდე?” ამგვარად ვაფასებ საკუთარ თავს.
ადამიანი, რომელიც იმ მიზნით აკვირდება თავს, რომ თავისი კეთილი საქმენი, წარმატებანი და წარუმატებლობანი დაინახოს, ან განდიდების სურვილით ივსება, როგორც ადრე ავღნიშნეთ, ან საკუთარი არასრულყოფილების განცდა ეუფლება: ის უსასოობის, ანუ მწუხარების და საბოლოოდ იმედგაცრუების უფსკრულში ეშვება.
ადამიანი, რომელიც საკუთარ თავს აფასებს, ვერ წარემატება, რადგან ის საკმარისად არ სასოებს ღმერთს. ის ფიქრობს, რომ რაღაცას წარმოადგენს, რაღაცის ქმნა შეუძლია და ვერ გაუგია, რომ ცდის უფალს. ის ამბობს: “ უფალს დედის განკურნება, სიმდაბლის მონიჭება და ლოცვისას ცოდვათა მიტევების განცდა ვთხოვე, მივაღწიე კი მე ამას?”
როგორ საშინლად გამოსცდი შენ უფალს! ეს იგივეა, რომ მსრჯავდებულის სავარძელზე დასვა ღმერთი და უთხრა: “ღმერთო, მე შენ ეს გთხოვე, შენ კი არ შემისრულე. ვაკაკუნე, შენ კი არ გამიღე. გევედრე, შენ კი არ შეისმინე”. ამგვარად მე ვადანაშაულებ ღმერთს და საბოლოოდ მას ვკარგავ, და როგორი ამაოა ამ დროს ჩემი ცხოვრება. მიანდე უფალს თავისი საქმის აღსრულება, თავად კი მუდამ უფლის წინაშე ამყოფე თავი. იმ წუთიდან, როდესაც რაიმეს მოლოდინს იწყებ, შენ მარცხდები.
ყოველ ჯერზე, როდესაც დავით მეფსალმუნე უფლის წინაშე წარდგომის შესახებ საუბრობს, როდესაც მდაბლდება და ითხოვს, რომ მოხედოს მას უფალმა, სწორედ ამისკენ ილტვის – რომ ღმერთმა დაინახოს იგი და არა მან იხილოს ღმერთი (იხ.ფსალ. 16, 15; 41, 3 და სხვ.). მეფსალმუნე, ძალიან რეალისტურად უყურებს ყველაფერს. მსგავსადვე აზროვნებს ყოველი, ვინც ეძიებს უფალს. ისინი უფლის წინაშე წარდგებიან იმის გაცნობიერებით, რომ უფალი ყველაფერს ხედავს, და მაშასადამე, ხედავს მათაც. ამგვარად, ისინი უფლის ყველგანმყოფობისა და ყოვლისმყრობელობის წიაღში მყოფობენ. როგორც ვხედავთ, ძალიან მნიშვნელოვანია არ განვსაჯოთ საკუთარი თავი, წინააღმდეგ შემთხვევაში, ადამიანი სატანურ ცდუნებაში ვარდება და თავისი ღვაწლის ყველა ნაყოფს კარგავს.
აბბა ისაიას ჰკითხეს: “რა არის მშვიდობა? “ მან უპასუხა: “მშვიდობა – ცოდვიანი გონებაგაფანტულობაა”. გონებაგაფანტულობა აქ ნიშნავს საქმეს, სამუშაოს, ჩემი არსების გაორებას. გაფანტულობაა – ზრახვები, მცდელობანი ზრახვების მოკვეთისა და მათი ახსნისა. მაგალითად, მე რაღაც ჩავიდინე და ახლა ვმსჯელობ ამაზე: “ვცოდე, თუ არ ვცოდე?” თუკი ვხედავ, რომ ვცოდე, ვაგრძელებ: “დამნაშავე ვარ, თუ არა ვარ დამნაშავე? თუკი დამნაშავე ვარ, აღსარებაში უნდა ვაღიარო, რომ მართალი ვიყო უფლის წინაშე”. მთელი ეს საუბარი საკუთარ თავთან – ცოდვიანი გონებაგაფანტულობაა, ვინაიდან მე უფლის წინაშე კი არ ვიმყოფები, არამედ საკუთარ თავს ვაბარებ ანგარიშს.
წყარო: წიგნიდან “Жить в присутствии Бога” , არქიმანდრიტი ემილიანე (ვაფიდისი), მოსკოვი 2020
სტატიაში გამოყენებული ფოტო შექმნილია სპეციალურად საიტისთვის evqaristia.ge©
